Tác giả: Julia Ernst, MS
Người dịch: Bs Võ Đình Lộc – Trưởng khoa Huyết học, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Định
Theo một thông cáo báo chí từ Hiệp hội Thần kinh Hoa Kỳ, hai nghiên cứu được công bố trên Tạp chí “Annals of Neurology” đã báo cáo các nhóm nhỏ bệnh nhân có "biến thể bất thường của hội chứng Guillain-Barre" sau khi tiêm vắc-xin COVID-19.
Theo thông cáo báo chí cho biết, có 11 trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barre đã xảy ra ở những người được chủng ngừa trong giai đoạn từ ngày thứ 10 đến ngày thứ 22. Trong khi tỷ lệ mắc hội chứng Guillain-Barre ở các nhóm bệnh này cao hơn khoảng 4 đến 10 lần so với tần suất ban đầu dự đoán, thì tình trạng yếu liệt mặt hai bên “nghiêm trọng bất thường” và thời điểm liên quan đến việc được tiêm vắc xin “đã làm cho những biểu hiện này trở nên nổi bật”.
Hai nghiên cứu được công bố trên Annals of Neurology đã báo cáo một biến thể không điển hình của hội chứng Guillain-Barre là một "biến chứng hiếm gặp nhưng đặc hiệu " của vắc-xin COVID-19. Nguồn: Adobe Stock
Trong báo cáo đầu tiên, Christopher Martin Allen và các đồng nghiệp, thuộc khoa Thần kinh tại Bệnh viện Đại học Nottingham NHS Trust và Đại học Y khoa Nottingham, đã báo cáo bốn trường hợp biến thể Guillain-Barre biểu hiện dưới dạng yếu liệt mặt hai bên kèm theo dị cảm. Tất cả các trường hợp xảy ra sau liều đầu tiên của tiêm vắc-xin AstraZeneca và phát triển trong vòng 10 ngày, với triệu chứng khởi phát từ 11 đến 22 ngày sau khi tiêm vắc-xin. Các trường hợp bao gồm một người đàn ông da trắng 54 tuổi không có tiền sử y tế liên quan; một người đàn ông Anh gốc Iran 20 tuổi có tiền sử bệnh viêm loét đại tràng; một người đàn ông da trắng 57 tuổi có tiền sử bệnh hen suyễn và viêm xương khớp, cũng như thay khớp gối hai bên và thường xuyên sử dụng thuốc steroid và ống hít salbutamol, loratadine, omeprazole và tamsulosin; và một người đàn ông da trắng 55 tuổi có tiền sử bệnh tăng huyết áp và thường xuyên sử dụng amlodipine và lisinopril.
Tất cả các bệnh nhân hiện tại đều có biểu hiện yếu liệt mặt hai bên và cảm giác ở mặt bình thường. Tất cả các bệnh nhân cũng được xét nghiệm với kết quả âm tính với nhiễm COVID-19. Các bệnh nhân được tiêm IV globulin miễn dịch, steroid đường uống hoặc không điều trị.
Allen và các đồng nghiệp lưu ý rằng, trong khi các bệnh nhân được mô tả trong báo cáo của họ đều biểu hiện các triệu chứng thần kinh “tạm thời” liên quan đến việc tiêm vắc-xin, “không thể đánh giá được mối liên hệ nhân quả”. Theo các nhà nghiên cứu, các phát hiện cho thấy rằng rất cần thiết phải “giám sát sau tiêm chủng toàn diện”. Allen và các đồng nghiệp cũng lưu ý rằng “vắc xin SARS-CoV-2 rất an toàn”.
Trong báo cáo thứ hai, BS Boby Varkey Maramattom, thuộc khoa Thần kinh tại Aster Medcity ở Ấn Độ, và các đồng nghiệp đã xem xét 7 trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barre nghiêm trọng phát triển trong vòng 2 tuần sau khi tiêm mũi vắc xin COVID-19 lần tiên. Các nhà nghiên cứu đã xác định những trường hợp này trong khoảng thời gian 4 tuần từ giữa tháng 3 đến giữa tháng 4 năm 2021, vào thời điểm đó khoảng 1,5 triệu người ở ba khu vực của Kerala, Ấn Độ đã được tiêm vắc xin phòng ngừa COVID-19. Theo Maramattom và các đồng nghiệp, hơn 80% những người này - hoặc 1,2 triệu người - đã được tiêm vắc xin ChAdOx1-S/nCoV-19.
Theo các nhà nghiên cứu, tỷ lệ hội chứng Guillain-Barre được quan sát thấy trong báo cáo này “cao hơn 1,4 đến 10 lần so với mong đợi ở trong giai đoạn này của quần thể dân số mẫu này”. Hơn nữa, tỷ lệ xuất hiện yếu mặt hai bên, thường phát triển ít hơn 20% các trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barre, điều này chứng tỏ rằng “có sự liên quan đến việc tiêm phòng”, Maramattom và các đồng nghiệp báo cáo.
Hơn một nửa số trường hợp ở Ấn Độ (n = 4) liên quan đến phụ nữ từ 40 đến 70 tuổi, hầu hết phải thở máy (n = 3). Tất cả các trường hợp được báo cáo về hội chứng Guillain-Barre ở Ấn Độ đều liên quan đến chứng liệt mặt hai bên, theo Maramattom và các đồng nghiệp, bệnh này thường phát triển ít hơn 20% các trường hợp không được lựa chọn. Các bệnh lý thần kinh sọ não khác, bao gồm chứng liệt dây thần kinh vận nhãn ngoài và liên quan đến dây thần kinh cảm giác sinh ba, biểu hiện ở 4 bệnh nhân (57%), không thường gặp trong các báo cáo về hội chứng Guillain-Barre ở Ấn Độ, vì nó xảy ra ít hơn 5% các trường hợp, các nhà nghiên cứu lưu ý.
Maramattom và các đồng nghiệp nhấn mạnh rằng mối liên hệ giữa nhiễm COVID-19 và hội chứng Guillain-Barre chưa được xác định, khiến cho việc gia tăng tỷ lệ hội chứng Guillain-Barre sau khi tiêm vắc xin COVID-19 là “không chắc chắn”. Họ cũng lưu ý rằng việc tiêm ngừa COVID-19 “về cơ bản lợi ích lớn hơn nguy cơ so với kết quả tương đối hiếm này”. Tuy nhiên, họ tuyên bố rằng các bác sĩ lâm sàng nên nhận thức được tác dụng phụ tiềm ẩn sau khi tiêm ngừa COVID-19, vì hầu hết các bệnh nhân trong báo cáo của họ đều được yêu cầu thở máy hỗ trợ.
Trong một bài xã luận có liên quan, các biên tập viên thống kê và thần kinh cơ cho tạp chí Annals of Neurology đã trình bày chi tiết về “một trường hợp tương tự” ở một bệnh nhân tại Hoa Kỳ đã được tiêm vắc-xin Johnson & Johnson COVID-19. Các biên tập viên cũng đã kiểm tra các trường hợp bị yếu liệt nặng hai bên mặt có hoặc không kèm theo hội chứng Guillain-Barre được báo cáo cho Hệ thống Báo cáo tác dụng phụ của vắc xin của Hoa Kỳ. Hơn một nửa số trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barre với yếu mặt hai bên ở Hoa Kỳ (n = 5 trong số 8 trường hợp) xảy ra ở những người được tiêm vắc xin Johnson & Johnson, trong khi chỉ có 3 trường hợp như vậy được ghi nhận trong “một lượng người lớn hơn” đã được tiêm chủng ngừa của hãng Pfizer và Moderna.
Những kết luận này cho thấy rằng, giống như các trường hợp huyết khối giảm tiểu cầu được báo cáo liên quan với các loại vắc-xin có nguồn gốc adenovirus, hội chứng Guillain-Barre biểu hiện yếu mặt hai bên là “một biến chứng hiếm gặp nhưng đặc trưng”. Báo cáo này cũng lưu ý cho các bác sỹ lâm sàng phải chú ý đến biến chứng này “để họ có thể xác định nó và điều trị kịp thời bằng phác đồ tiêu chuẩn, chẳng hạn như IV Immunoglobulin.
